“Ne,” sis ik; “it is in stilte plak. Dan kin jo je efkes werom lûke as jo dat nedich hawwe.”
“O,” seit se en tinkt er it harres fan. We rinne tegearre troch de tsjerke dy ferbouwd wurd.
Omrop Fryslân stelde op syn webside de fraach: ‘Meditearje jo wol es en wer dogge jo dat dan?‘
Der kamen ferskate reaksjes op. De iene gong te hynsteriden en de oare hie in protte baat by yoga. Wer in oarenien sei; “Jo kinne meditearje op de fyts as by de kassa as jo dochs wachtsje moatte.”
Yn dizze jachtige tiid krije minsken ferlet fan rêst en stilte. Er komt hjoeddedei safolle op ùs ôf dat de hurde skiif fan ùs hiele wêzen wol es oerrint. It is net mear fansels sneintemoarns nei `t tsjerke te gean om efkes ta ùs sels te kommen.
Sport, yoga, ‘Mindfulness‘ en mear meditaasje-mooglikheden binne derfoar yn it plak kaam.
“Sille wy ek in romte meitsje foar meditaasje?” freegje ik him.
Hy sjocht my fremd oan. Somstiden kin hy my net mear folgje…
Noch efkes dan kinne wy gjin radio as televysje oansette as der is wer in minister as steatssekretaris oan it wurd. Hja belove ùs fan alles: it sil allegearre better wurde foar elkenien.
De sûnenssoarch, de wurkleazens en de kriminaliteit, ensafuorthinne: it sil allegearre better wurde.
De earste oftraap is al west troch Diederik Samson. Syn ferkiezingsslogan sil wêze; dat de bern fan trije jier nei skoalle moatte. Diederikis 80 jier te let berne. Jo kinne merkbite; hy komt net ùt myn doarp.
Doe ik trije jier waard koe ik nei de bewaarskoalle en sa trochstreame nei de basisskoalle. Neat wachtlisten: ik koe sa komme. Ien ding wie wichtich: it bern moast skjin en himmel weaze. Hja hiene in glandige hekel oan ruften en pispotten.
Mei trije jier nei skoalle en dan leafst direkt Ingelsk leare. Dat is wat min wol!
Noch eefkes, dan kinne wy ùs eigen bern net mear ferstean.
“Wolsto efkes lêze?” seit myn broer en rikt ien de Bibel oan. We fiere ùs jierdeis meielkoar, dat is troch de jierren hinne wisânsje wurden.
Ùnder de oanwêzigen sit in grut ferskaat yn de wize fan leauwen. En ik moat sizze, dat giet altyd wûnderbaarlik goed. Wy hawwe respekt foar elkoars oertsjûging. Der is in Menist by, in Baptist en twa PKN-ers.
We binne de lêste jierren went om meielkoar te iten. Nei de kofje de burrel dan de iterij. Oan`t ein wurd er in passend stikje ùt de Bibel lêzen mar altyd ùt de Nederlânske fertaling.
“Hast net in Fryske Bibel?“freegje ik him.
“Jawol,“ seit er; “mar dy is my te dreech om te lêzen.”
“Jonge,” sis ik mei argewaasje; “do wist net wasto mist. Fan al dy oersettings hat bliken dien dat de Fryske oerset it tichste by komt.”
“Jou mar op.” sis ik en lês steande yn myn Memmetaal ùt it Heiteboek.
Sa gean wy letter op wei nei hûs: de Menist, de Baptist en de twa PKN-ers.
Ik seach op it nijs in man gûlen: syn winkelpand en hûs stie yn ljochte lôge. Hy sei skriemend: “Fjouwer generaasjes ha der yn wenne en wurke.”
Der stie hy yn in sportbroek en T-shirt. Oars hie hy neat mear, allinnich wat hy oan hie.
De kritiken wiene net fan de loft. De saken gongen minder de lêste tiid “Hy sil sels de brân wol oanstutsen hawwe.” Der stienen se; man, frou en bern mei de earmen om elkoar hinne. It hat my rekke.
Ek wy binne es alles kwyt rekke. Net troch brân mar troch fallisemint. Troch korrupsje, oplichterij. Troch minsken dy wy blynwei fertrouwden. Ek ùs bedriuw kaam ùt de 18e ieu en hawwe hûnderden minsken yn ûnderhâld fersjoen.
“Ek wy hiene it safier komme litten.” sei men; “Eigen skuld.” It hat ùs libben in hiele oare slinger jûn, dat moat ik sizze.
Mar minsken: oardielje net want wat hinget jimme sels noch boppe de holle?
Oant ein fan dit jier oersjoch ik myn ‘tidenhawwetiden‘ noch es. Dit jier hat my fan alles brocht, sa wol wille as fertriet.
Mar hjir koe ik myn aai kwyt. Tûzend kear ha ik my foarnaam; ik hâld er mei op. Ik krige minder lêzers en foarby gongers. “Deminsken binne op my ùtsjoen.” sei ik tsjin myn man. “De wrâld is flechtich wurden, de lju lêze it en bin it wer fergetten.” seit er.
Mar it is krekt as mei in keamer behingjen; jo wolle de miening fan in oar hawwe. Eiglik freegje jo om goedkarring. Dat stimuleert dat jout moed om troch te gean.
En ik moat earlik sizze; it hâldt my yn `e besnijing. De ferhaaltsjes binne ek sa frekwint net mear as it eartiids. Ôfrûne wike wie der in steauring. It gefolch wie dat ferskate Friezen-om-ùtens fregen wer `t de side bleun wie. In Burgumer dy al tritich jier yn Ohio wennet frege; “Leit it oan my as oan dy? Ik kin dy net mear krije.“
Dus minsken; ik gean der mar mei troch salang it kadaster -de kop- mar goed bliuwt.
Lokkich en sûn 2015 foar elkenien. Wer `t jimme libben him ek ôfspylje mei!
Ik bin in samler. Net fan aaidoppen, teepôtten as jiskebakken mar fan it dregere wurk. Ik garje dakpannen.
“Wêrom dakpannen?” sille jimme sizze.
Ik rûn es oer de Dracht en der waard in âld winkelpand sloopt. In grutte container stie midden op ‘e dyk en alles waard der fan grutte hichte ôf yn smiten.
Boppe op de bult lei in geve dakpanne, miskyn wol fan in pear hûnderd jier âld. It wie krekt as winke hy my. Om him sa mar mei te nimmen wie wol wat fremd dus ik opsyk nei foarman.
“Wat dogge jimme mei dy dakpannen?” frege ik him.
“Ôffâl frou.” sei er. “Mei ik dy boppeste panne wol meinimme?” freegje ik. “Ach, minske.” seit er; “Nim dy hiele container mar mei. Dan binne wy derôf.”
En sa stiet op in opfallend plakje de nokpanne fan Keninklik Tichelaar ùt Makkum.
“Kinst dizze panne ek brûke?” seit in man fan ùs tsjerke. It is in bysûndere ien ùt 17 hûndert.
Dan moat ik tinke oan al dy minsken dy ûnder dizze dakpannen har libben yn blidens en drôvens belibbe hawwe …
It binne foar my gjin deade pannen. It binne libbensferhalen.
“Wolst in advintsferhaal fertelle?” frege it bestjûr fan de frouljusferieniging. De Advintsjûn komt er wer oan en dat giet al jierren sa.
Foar de pauze in Nederlândsk ferhaal en dernei in Fryske. En dat mei ik jier yn en jier ùt dwaan. Se moatte koart wêze fan ynhâld hawwe en net te dreech. Troch de jierren hinne bin ik troch de Fryske skriuwers hinne.
‘Dan moat ik sels mar los.‘ betink ik my. Nei in protte stinnen komt it ferhaal der ùt.
It is in ferhaal wurden ùt de oarloch wat ik as bern meimakke ha. De earste rigels stean op papier. Hoe fierder ik yn de tiid werom gean hoe mear de kontoeren dùdliker wurde.
Ùs heit siet yn in fersetsbeweging. Ùs mem koe net oer ferried en ûnrjochtfeardichheid en ferprate har noch alles. En dan moast it wer rjocht breide wurde om ùs heit net te ferrieden. It is in oangripend ferhaal wurden en elke Advint moat ik it wer fertelle.
It hat de frouljusclub wol in lid koste: se fielde har troch it ferline oansprutsen. Nei hast sântich jier is de groede noch net hele, tink ik fernuvere.
“Wolst dat Advintsferhaal noch es dwaan?” freget de foarsitter.
En ik, ik meitsje it noch spannender. Sa kin it ferhaal noch jierren oan it neigeslacht troch jûn wurde…
“Wolst dit beamke ek ha?” freget myn suster; “Hy is te grut wurden foar ùs balkon.”
Sa dwaande kaam de beam by ùs yn de tùn te stean. Ik wit net wat it wie mar it klikke daalks tusken ùs. Fan doe ôf oan pasten wy in bytsje op elkoar.
As yn de maitiid de knoppen oan de beam kamen joech hy my in gefoel fan in nij begjin. Simmers siten wy yn `t skaat ûnder syn wyd fersprate tûken. En yn de hjerst holp ik him om wat er fallen litten hie op te rêdden.
Fûgels fan allerhanne slach fûnen ûnderdak by him. Yn tiden fan fertriet wie hy der foar my, sûnder wurden begrepen wy elkoar. Yn fleuriche tiden koe hy der ek wat fan mei slingers, ballonnen en ljochtsjes .
En no moast hy omseage wurde. “Hy is syk.” sei de buorman dy tùnman is.
We hawwe ôfskie naam sûnder wurden. Der komt in jongeloat foar him yn `t plak ha ik him ta sein en sa bliuwt hy foart bestean.
Ik skriuw in stikje foar tidenhawwetiden.nl oer flechtigens en driuwerij. Mei in protte ynspanning meitsje ik myn stikjes, somstiden wurde se lêzen en soms net.
Flechtich is alles wurden. Ien dei yn it nijs en dan is it skiednis. Grutte rampen meitsje yndruk en binne oer in skofke wer fergetten.
Wat is dat dochs hjoed de dei dat alles sa flechtich wurden is? En litte wy it dan es oer de driuwerichheid hawwe fan hjoeddedei.
Alles giet yn rap tempo as jo foar de kassa stean en net al te hastich binne is er argewaasje. Praat my net oer it ferkear, der is in protte driuwerichheid. Rekken hâlde mei in oar komt net sa faak mear foar.
Mar der binne ùtsûnderingen. Hjoed haw ik de proef op `e op som naam.
Wy wenje by in rotonde en moatte in drokke dyk oer. De iene kear ha ik in rollater mei, letter in stok en dernei moast de hûn mei. En alle kearen stoppe it ferkear. Mei in protte oerdreaunens betankje ik de sjaufeurs. De helpmiddels rollater en stok kinne wer oprêdden, dy binne net mear nedich.
It is foar my in goeie les wurden en it betrouwen yn minsken is wêrom.
Mar flechtigens en driuwerij, dat is de tiid en wy âldere minsken moatte mei dwaan wolle as nèt.
Oanpasse dus en net eamelje!
Oer Wokke
"Efkes oer my sels want wa my net kin bliuw ik in fremde foar. Ik bin berne yn Âldeboarn en de jongste fan fjouwer bern. “Twa jonges en twa famkes. In Keninklik Getâl.” sei ùs mem altiid."
En no is hy ferstoarn
En no is hy ferstoarn
Kringloop